Νικολέττα Μακρίδη, 5^η τάξη

Ναι σωστά, Αριάγνη, όχι Αριάδνη όπως θα περίμενε κανείς. Καμία σύγχυση μεταξύ γ και δ. Αντιθέτως.

Η «Αριάγνη» αποτελεί το δεύτερο βιβλίο της τριλογίας του Στρατή  Τσίρκα «Ακυβέρνητες Πολιτείες».

Και έναν από τους πιο αγνούς, ανθρώπινους χαρακτήρες  που έχει πλάσει ποτέ συγγραφέας. Η ιστορία του βιβλίου διαδραματίζεται στο Κάιρο, στα χρόνια του Β´ Παγκόσμιου Πολέμου. Γράφτηκε βέβαια πολύ αργότερα, το 1962.

Ήμουν τότε τρίτη γυμνασίου. Φλεβάρης του 2020.

Καθόμουν στο θρανίο μου και περίμενα να διαβάσουμε το κείμενο, χωρίς να έχω την παραμικρή ιδέα για το πώς θα ένιωθα λίγα λεπτά αργότερα. Στο σχολείο διδασκόμαστε ένα απόσπασμα του βιβλίου, το οποίο αναφέρεται στη δράση στο σπίτι της οικογένειας της Αριάγνης και κλείνει με τον μονόλογο της ίδιας της Αριάγνης. Αυτός ο μονόλογος είναι ό,τι πιο όμορφο και αληθινό έχω διαβάσει. Αποτυπώνει τις σκέψεις της Αριάγνης, σχετικά με την εκμετάλλευση των Αιγυπτίων από τους Ευρωπαίους, αλλα και την προφητεία της για το άμοιρο μέλλον των Ελλήνων, που μαζί με όλους τους άλλους Ευρωπαίους θα διωχθούν από την Αίγυπτο, τον τόπο όπου μεγάλωσαν και έχτισαν τη ζωή τους, ως αποτέλεσμα αυτής της εκμετάλλευσης.

Η Αριάγνη αποτελεί έναν αγνό άνθρωπο και ταυτοχρόνως μια αγνή μάνα. Θυμάμαι ότι όταν τελείωσε η ανάγνωση του κειμένου στην τάξη, ένιωθα ένα κενό μέσα μου. Ένα γεμάτο κενό, όμως, γιατί αυτός ο μονόλογος της Αριαγνης με είχε καλύψει πλήρως συναισθηματικά. Το σχόλιο μου για το κείμενο ήταν απλώς «ό,τι πιο ανθρώπινο έχουμε διδαχτεί μέχρι τώρα». Τίποτα παραπάνω, τίποτα λιγότερο. Αυτό το κείμενο είχε κάτι το διαφορετικό, κάτι πιο βαθύ. Και κάπου εκεί ξεκίνησε το ταξίδι μου με την Αριάγνη.

Τα μαθήματα για τη διδασκαλία και την ανάλυση της Αριάγνης συνεχίστηκαν διαδικτυακά λόγω της πανδημίας. Κάπου εκεί, μεσα στην καραντίνα είχα τον χρόνο να ψάξω βαθιά μεσα μου, να αναρωτηθώ για πράγματα και να αναζητήσω εμένα. Το κείμενο είναι χωρισμένο σε δύο μέρη που  θίγουν το πολιτικό και το ανθρώπινο κομμάτι. Το πολιτικό κομμάτι γέννησε τότε κάποια ερωτήματα και με οδήγησε στη δίκη μου αναθεώρηση πραγμάτων. Ένιωθα μια εμπιστοσύνη στο κείμενο, γιατί σέβεται τον άνθρωπο και προσπαθεί να τον αφυπνίσει. Την Αριάγνη την έβαλα μες την ψυχή μου από την πρώτη στιγμή. Αυτή με πήρε από το χέρι και δειλά δειλά εξερεύνησα με μεγαλύτερη προσοχή τον κόσμο της πολιτικής, του πρόσφυγα, των συναισθημάτων, του ανθρώπου.

 

(Η Αριάγνη)

Η Αριάγνη ως άνθρωπος είναι πολύ συνειδητοποιημένη και ώριμη. Η μεγαλοψυχία και η ωριμότητα της, της επέτρεψαν να προφητεύσει τον διωγμό των Ευρωπαίων από την Αίγυπτο.

Η Αριάγνη ως μάνα είναι πρότυπο για μένα. Δίνει τόση αγάπη στα παιδιά της και σε κάθε της κίνηση, μικρή ή μεγάλη, βάζει πάντα τα παιδιά της σε προτεραιότητα.  Είτε αυτό αποτελεί την τοποθέτηση του μεγάλου κομματιού κρέατος στο πιάτο του γιου της και όχι στο δικό της, είτε την περιγραφή της ημέρας, στην οποία με τον Γιούνες σώζει το μικρό της κοριτσάκι που κόντεψε να το χάσει. Αυτή η περιγραφή, αποτελεί την αποκορύφωση στο απόσπασμα.

 

(Θέατρο)

Η αγάπη μου για το θέατρο με έκανε να αναρωτηθώ για το πώς θα υποδυόμουν εγώ την Αριάγνη στη σκηνή και πώς θα ερμήνευα τον μονόλογό της, έτσι ώστε να μεταφέρω στους θεατές όλα αυτά που ένιωσα εγώ εκείνη τη μέρα που διαβάσαμε το απόσπασμα στην τάξη. Οι ρόλοι μάνας πάντα με γοήτευαν. Όπως η μητέρα του Πέτρου, στο βιβλίο της Άλκης Ζέη, έτσι και τώρα με μάγεψε η Αριαγνη του Τσιρκα. Η περιέργεια δεν κράτησε για πολύ. Μπήκα και έψαξα εάν έχει παιχτεί ποτέ σε θέατρο η «Αριάγνη». Και να που το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν σε συνεργασία με το Εθνικό Θέατρο μου έκαναν τη χάρη. Στην αρχή απλά προσπαθούσα να βρω εκείνο το απόσπασμα με τον μονόλογο της Αριαγνης. Η κοπέλα που την υποδυόταν ήταν εξαιρετική. Τόσο ζωντανή και τόσο διαπεραστική. Η σκηνοθεσία μου φάνηκε πολύ ξεχωριστή. Λίγο ήθελα και αποφάσισα να το δω ολόκληρο. Βλέποντας το θέατρο κατάλαβα πόσο μικρό ήταν εκείνο το απόσπασμα που διαβάσαμε στην τάξη σε σχέση με το συνολικό έργο. Εκεί είναι που γεννήθηκαν ακόμη πιο βαθιά ερωτήματα και με έκαναν να ψάξω ακόμη περισσότερο. Να ψάξω μέσα μου και τον κόσμο γύρω μου, για να βρω απαντήσεις.

 

(Θέατρο 2)

Πέρασαν εννέα μήνες και ερχόμαστε στο σήμερα. Αυτό το διάστημα των εννέα μηνών έκανα ένα πανέμορφο ταξίδι που συνεχίζεται ακόμη. Ένα ταξίδι αυτογνωσίας και ψυχικής αναζήτησης. Πλέον, νιώθω πιο ώριμη και πιο συνειδητοποιημένη. Με πολύ περισσότερες γνώσεις. Έτσι αποφάσισα να ξαναδώ το θέατρο. Ήθελα να δω ποσά περισσότερα πράγματα μπορούσα να αποκομίσω από το έργο.

Κατά τη διάρκεια του έργου εμφανίζεται ο Μερτάκης, οποίος έρχεται να αμφισβητήσει όλα αυτά που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του θεάτρου, μπερδεύοντας τον θεατή αφού δημιουργεί υποερωτήματα στα ερωτήματα που του έχει ήδη αναθέσει. Αυτό με βοήθησε να ψάξω ακόμη πιο βαθιά. Σίγουρα κατάλαβα περισσότερα πράγματα και έθεσα στον εαυτό μου διαφορετικά ερωτήματα.

Ενώ το έργο αφορά κυρίως την Αριστερά, ο τίτλος του δεν επικεντρώνεται στο πολιτικό κομμάτι, αλλά στον Άνθρωπο. Γιατί πρώτα σκεφτόμαστε ως άνθρωποι κι από εκεί πηγάζει ο τρόπος ζωής και οι απόψεις που μας αντιπροσωπεύουν. Οι ίδιοι οι χαρακτήρες αναφέρουν «φίλε μου, η ανθρωπότητα δεν θα πάψει ποτέ να αλληλοσφάζεται. Και το πιο φρικτό είναι ότι το κάνει πάντα κάτω από την σημαία μιας ιδεολογίας». Πλουτισμένη από συναισθήματα, όταν τελείωσε σκεφτόμουν ποσό πολύ νοσταλγώ το θέατρο. Εκεί νιώθω κοντά στον άνθρωπο. Μιλάω για αυτόν προς αυτόν.

Ένα τόσο γεμάτο έργο… Νομίζω λοιπόν, αφού πήρα μια μικρή γεύση από την τάξη, μία λίγο μεγαλύτερη από το θέατρο, φτάνει σιγά σιγά η ώρα που θα διαβάσω  την τριλογία του Στρατή Τσίρκα. Ξεκινώντας από τη «Λέσχη», προχωρώντας στην «Αριάγνη» και μετά στη «Νυχτερίδα». Τέτοια κείμενα, μα κι άλλα τόσα που διδασκόμαστε στο σχολείο είναι πλούτος για εμάς τους μαθητές που θα κληθούμε σε λίγα χρόνια να πάρουμε τον κόσμο μας στα χέρια μας. Και ίσως ένα τέτοιο κείμενο, να μας αγγίζει λίγο περισσότερο εμάς ως κύπριους πρόσφυγες… Ίσως.

Το πιο πάνω κείμενο το έγραψα μέσα στη δεύτερη καραντίνα, τον χειμώνα του ‘21. Σήμερα που ετοιμαζόμαστε να μπούμε στον χειμώνα του ’22 έχω ήδη διαβάσει το πρώτο βιβλίο της τριλογίας και μόλις άρχισα το δεύτερο. Την «Αριάγνη». Μέχρι να φτάσω στο τρίτο, εύχομαι οι καραντίνες να έχουν ξεπεραστεί ανεπιστρεπτί και να τις θυμόμαστε πότε πότε, νοσταλγώντας κάτι τέτοιες στιγμές που η απελπισία που μας κατέκλυζε άφηνε χώρο στην τέχνη και στην καταγραφή σκέψεων για να μας λυτρώσουν. Καλό και δημιουργικό χειμώνα να έχουμε!